Metody terapii

Terapia behawioralna

W psychoterapii behawioralnej dla dorosłych nacisk kładzie się na wpływanie na myśli, postawy, uczucia i zachowanie. To podejście terapeutyczne charakteryzuje się zorientowaniem na problem, cel i działanie.

Na początku terapii przeprowadza się analizę problemu, w której określa się indywidualne warunki predysponujące, wyzwalające i podtrzymujące problem. Dla powodzenia psychoterapii ważne jest zmotywowanie pacjenta i nawiązanie opartej na zaufaniu relacji pacjent-terapeuta. W kolejnym etapie wspólnie opracowuje się cele terapii, a na koniec stosuje się specjalne metody terapii.

Klasyczne procedury to na przykład psychoedukacja, systematyczna desensytyzacja i ekspozycja. W psychoedukacji pacjent powinien na początku terapii dobrze rozumieć swoją chorobę i jej leczenie.

Podczas systematycznej desensytyzacji pacjent musi wyobrazić sobie pewne sytuacje wywołujące lęk. Zaczyna od sytuacji, która wywołuje najmniejszy niepokój. Celem jest połączenie sytuacji wywołującej lęk z relaksacją do momentu, aż lęk pacjenta zmniejszy się w jego wyobraźni. Dzięki takiemu podejściu pacjent powinien stopniowo oswajać się z lękiem i postrzegać go jako niezagrażający.

Ekspozycja wymaga od pacjenta konfrontacji z bodźcami wywołującymi lęk. Można zacząć od najsilniejszych lub najlżejszych bodźców. Celem jest przyzwyczajenie się do strachu. Ekspozycja jest oparta na przyzwyczajeniu. Jeśli pozostaniesz w sytuacji wywołującej lęk wystarczająco długo, stopniowo będzie się on zmniejszał i straci swój groźny charakter. Ważne jest, aby zidentyfikować i ograniczyć ewentualne zachowania związane z bezpieczeństwem i unikaniem leczenia przez pacjenta. W miarę postępów terapii pacjent powinien sam stawiać czoła sytuacjom wywołującym lęk poza gabinetem.

Terapia schematyczna

Terapia schematu została opracowana przez Jeffreya Younga jako rozwinięcie podejścia terapii poznawczo-behawioralnej. W centrum uwagi terapii schematów znajdują się doświadczenia emocjonalne pacjenta. W większym stopniu niż w terapii poznawczo-behawioralnej uwzględniane są aspekty biograficzne, a obecne problemy są wiązane z niekorzystnymi warunkami rozwojowymi. Ponadto szczególnie ważną rolę odgrywa relacja terapeutyczna, w której ma się realizować ograniczona opieka rodzicielska i zmienione wzorce interakcji.

Podstawowa koncepcja terapii schematów opiera się na wczesnych nieprawidłowych schematach. Są to dysfunkcyjne wzorce, które powstały w dzieciństwie i obejmują myśli, uczucia, spostrzeżenia i działania interpersonalne. Kiedy taki istniejący schemat zostaje uaktywniony, na nowo przeżywa się intensywne uczucia z przeszłości. Powodują one u dorosłych reaktywację destrukcyjnych doświadczeń z dzieciństwa.

Schematy są stałym towarzyszem i choć powodują cierpienie, dają też przyjemne poczucie swojskości. Dlatego tak trudno jest je odrzucić. Nieprzystosowawcze schematy wywodzą się z pięciu domen schematów, które reprezentują podstawowe potrzeby emocjonalne człowieka. Gdy jedna z tych potrzeb nie została zaspokojona w dzieciństwie, pojawia się schemat dopasowania.

Reakcją na aktywację schematu są trzy style radzenia sobie: wytrzymywanie, unikanie i nadmierne kompensowanie. Strategie te stanowią dysfunkcjonalne radzenie sobie ze schematami i przyczyniają się do ich utrzymania. To samo może prowadzić do powstania u pacjentów różnych schematów w postaci różnych wzorców zachowań i doświadczeń.

Z tego powodu opracowano tryby schematu, które oznaczają stany emocjonalne i przeżyciowe wywoływane przez schematy. Tryby te można podzielić na przykład na „tryb dziecka”, „tryb dysfunkcyjnego rodzica”, „tryb dysfunkcyjnego radzenia sobie” oraz tryb „zdrowego dorosłego”.

Celem terapii jest lepsze rozpoznawanie, dostrzeganie i zaspokajanie własnych potrzeb przez pacjenta. Potrzeby odgrywają główną rolę w terapii, a interwencje terapeutyczne są na nie ukierunkowane.

Podstawą leczenia jest wzmocnienie trybu „zdrowego dorosłego”. W ten sposób można rozpoznać i zmienić niedostosowane schematy w dłuższej perspektywie czasowej.

Pacjenci muszą nauczyć się radzić sobie z trybami dysfunkcyjnymi, pogodzić się z nimi i w końcu z nich zrezygnować. Ponieważ tryby są ściśle związane ze zgłaszanym przez pacjenta problemem, jednocześnie pracuje się nad jego symptomatologią.